SZAŁWIA LEKARSKA

Szałwia jest półkrzewem z rodziny wargowych (Labiatae). Balsamicznie pachnie, ma specyficzny, korzenny smak, jest cierpka i gorzka. Jest rośliną uprawną. Można ją hodować w ogródkach przydomowych i działkowych.

Szałwia wytwarza liczne łodygi, wysokie do 70 cm, wzniesione, u dołu drewniejące. Ma omszone, naprzemianległe liście zmniejszające się ku górze, łodygę zakończoną kłosowatą wiechą złożoną z 6-10 jasnofioletowych kwiatów.

Do celów leczniczych zbiera się w maju, przed kwitnieniem, w pełni wykształcone liście oraz ziele, które jest od nich nieco uboższe w związki czynne. Ponownie w drugiej połowie sierpnia ścina się górne części łodyg ponad pierwszym rozgałęzieniem. Surowce te należy przechowywać w szczelnym opakowaniu w miejscu suchym i chłodnym, z dala od światła.

Szałwia ma zastosowanie lecznicze, kulinarne i kosmetyczne. Jako przyprawa ułatwia trawienie, przede wszystkim mięs. Olejek szałwiowy jest stosowany w perfumerii jako utrwalacz. W kosmetyce używany jest do odkażania skór, przeciwdziała zbytniemu przetłuszczaniu i rozszerzaniu porów, wypadaniu włosów i łupieżowi. Dawniej szałwia była używana jako dodatek do wina i piwa. Liście, kwiaty, olejek eteryczny stosowane w nadmiarze mogą być toksyczne dla układu nerwowego. Jest ona dwa razy bardziej toksyczna niż piołun. Dawki ustala lekarz.

Liść działa dezynfekujące», przeciwzapalnie, wykrztuśnie, rozkurczowo, ściągająco, pobudza serce i nerwy, wzmacnia żołądek, zmniejsza przekrwienie błon śluzowych i skóry oraz mikrokrwawienia z nadmiernie rozszerzonych lub uszkodzonych naczyń włosowatych. W przewodzie pokarmowym wyciągi z szałwii hamują intensywny wzrost saprofitycznej flory bakteryjnej, przeciwdziałają nadmiernej fermentacji i bolesnym wzdęciom spowodowanym stanem skurczowym w jelitach i gromadzeniem się gazów, powiększają ilości wydzielonej żółci. Przetwory z szałwii działają estrogennie i pobudzają miesiączkowanie w przypadkach, gdy jest ono zbyt skąpe. Nalewka lub wyciąg płynny hamują wydzielanie potu, nadmierną laktację u karmiących matek, działają też przeciwcukrzycowe, pobudzają korę nadnercza, działają moczopędnie, powiększają ciśnienie krwi, działają tonizująco i uspokajająco, działają przeciwnowotworowo i antyseptycznie, oczyszcząjąco na krew, sprzyjają zapłodnieniu. Na użytek zewnętrzny: działają ściągająco, gojąco blizny, antyseptycznie, wzmacniają skórę.